Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân đã xác định rõ chuyển đổi số là trọng tâm trong chiến lược tăng trưởng quốc gia. Theo đó, đổi mới sáng tạo và ứng dụng công nghệ không chỉ là công cụ hỗ trợ, mà còn đóng vai trò là động lực cốt lõi để nâng cao năng suất, hiệu quả và sức cạnh tranh của doanh nghiệp. Đây là định hướng quan trọng nhằm thúc đẩy khu vực kinh tế tư nhân phát triển mạnh mẽ, bền vững trong bối cảnh hội nhập và chuyển dịch số toàn cầu.
Mục lục bài viết
Tại Việt Nam, quá trình chuyển đổi số vẫn đối mặt với nhiều rào cản — đặc biệt là sự thiếu nhất quán trong nhận thức và cách tiếp cận của doanh nghiệp. Khi không hiểu đúng bản chất, nhiều đơn vị rơi vào cái bẫy “đầu tư công nghệ nhưng không tạo ra giá trị thực”.
Để nắm bắt cơ hội từ cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0, điều quan trọng là phải thay đổi tư duy một cách toàn diện — bắt đầu từ việc phân biệt rõ giữa số hóa và chuyển đổi số.
Số hóa không đồng nghĩa với chuyển đổi số
Tại Việt Nam, nhiều doanh nghiệp vẫn nhầm lẫn giữa số hóa và chuyển đổi số. Thực tế, số hóa chỉ là bước đầu – chuyển đổi dữ liệu và quy trình thủ công sang nền tảng số như lưu trữ điện tử hay phần mềm quản lý.
Trong khi đó, chuyển đổi số là một hành trình sâu rộng hơn, liên quan đến tái cấu trúc tổ chức, thay đổi mô hình vận hành và tích hợp công nghệ vào chiến lược kinh doanh. Đây là sự chuyển biến về tư duy, không chỉ đơn thuần là ứng dụng công nghệ.
Bài học từ Singapore cho thấy: công nghệ chỉ là công cụ. Thành công đến từ việc tối ưu quy trình bằng dữ liệu và tự động hóa – kể cả với doanh nghiệp nhỏ, nguồn lực hạn chế.
Ba trụ cột tạo nên thành công trong chuyển đổi số
- Nâng cao trải nghiệm khách hàng
Khách hàng cần được đặt ở vị trí trung tâm. Đưa hoạt động lên nền tảng online chưa đủ – doanh nghiệp cần hiểu rõ hành trình khách hàng, từ khi họ tìm kiếm thông tin đến sau bán hàng. Việc tích hợp dữ liệu đa kênh cho phép cá nhân hóa trải nghiệm, nâng cao chất lượng dịch vụ và tăng mức độ hài lòng.
Ví dụ, sân bay Changi (Singapore) sử dụng dữ liệu hành khách để tối ưu luồng di chuyển, rút ngắn thời gian chờ và tăng doanh thu tại các cửa hàng.
- Tối ưu hóa vận hành nội bộ
Chuyển đổi số không đơn thuần là “scan tài liệu” hay tự động hóa quy trình. Doanh nghiệp cần thiết kế lại quy trình làm việc, loại bỏ thao tác thủ công, và ra quyết định dựa trên dữ liệu.
Tại Changi, việc điều phối cửa đỗ máy bay được thực hiện dựa trên dữ liệu thời gian thực về nhân sự mặt đất – thay vì dựa vào vị trí băng chuyền như trước, giúp giảm chi phí và tăng hiệu suất.
- Tạo ra mô hình kinh doanh mới
Giá trị lớn nhất của chuyển đổi số là mở ra cơ hội cho những mô hình kinh doanh hoàn toàn mới. Uber, Grab hay Airbnb là những ví dụ điển hình. Tại Việt Nam, sự phát triển của ngân hàng số, bán lẻ đa kênh và logistics thông minh là minh chứng rõ ràng.
Tuy nhiên, sự đổi mới chỉ đến khi doanh nghiệp dám thử nghiệm, chấp nhận thất bại và học hỏi nhanh. Không có mô hình đúng tuyệt đối – chỉ có sự thích nghi và linh hoạt mới giúp doanh nghiệp tồn tại lâu dài.
Chuyển đổi số có xứng đáng?
Nhiều lãnh đạo vẫn trăn trở: “Liệu chi phí chuyển đổi số có thực sự xứng đáng?”. Câu trả lời phụ thuộc vào hiệu quả mang lại — nếu doanh thu tăng, chi phí giảm, trải nghiệm khách hàng tốt hơn, thì đó không phải là chi phí, mà là khoản đầu tư sinh lời.
Tuy nhiên, có một loại “chi phí” còn nguy hiểm hơn: chi phí cơ hội. Khi đối thủ chuyển đổi nhanh hơn và chiếm lĩnh thị phần, cái giá phải trả cho sự chậm trễ có thể là chính vị thế của doanh nghiệp trên thị trường.
Năm yếu tố then chốt dẫn đến thành công
- Nhận thức đúng đắn: Chuyển đổi số không đơn thuần là triển khai công cụ, mà là chiến lược tái cấu trúc toàn diện.
- Vai trò lãnh đạo: CEO và ban điều hành phải trực tiếp dẫn dắt quá trình chuyển đổi, tích hợp nó vào chiến lược dài hạn.
- Văn hóa chia sẻ và phối hợp: Các phòng ban cần hợp tác, chia sẻ dữ liệu. Ở Singapore, một số tổ chức đã đưa tinh thần hợp tác vào KPI để thúc đẩy thay đổi.
- Ứng dụng công nghệ đúng mục tiêu: Công nghệ không phải đích đến. Hãy bắt đầu từ vấn đề kinh doanh, rồi lựa chọn giải pháp phù hợp.
- Cơ chế quản trị hiệu quả: Cần có hội đồng chuyển đổi số gồm các chuyên gia về kinh doanh, công nghệ và dữ liệu để đảm bảo triển khai đúng hướng.
Lộ trình thực thi rõ ràng
Tại Việt Nam, dù còn nhiều thách thức – từ ngân sách, thiếu nhân lực công nghệ đến rào cản văn hóa – nhưng nếu có tư duy dài hạn và lộ trình bài bản, doanh nghiệp vẫn có thể vượt qua.
Một lộ trình khả thi gồm các bước:
- Nâng cao nhận thức nội bộ
- Khảo sát các mô hình thành công
- Đánh giá hiện trạng doanh nghiệp
- Thiết lập các chỉ số đo lường
- Triển khai thử nghiệm nhỏ (PoC)
- Mở rộng quy mô và nhân rộng
Trong bối cảnh Việt Nam đang đẩy mạnh đầu tư vào hạ tầng công nghệ và triển khai nhiều chính sách hỗ trợ từ phía Chính phủ, đây chính là thời điểm vàng để các doanh nghiệp tư nhân bứt phá. Tuy nhiên, chỉ những doanh nghiệp dám hành động sớm, lựa chọn đúng hướng đi và kiên trì theo đuổi mục tiêu mới có thể khẳng định vị thế vững chắc trong kỷ nguyên số đầy biến động và cạnh tranh.
